'Dünyanın en yaşlı adamı' Zaro Ağa'nın hayat hikayesi

160 yaşında İstanbul'da vefat eden Bitlisli Kürt Zaro Ağa, 1934'te Eyüpsultan Mezarlığına defnedilmiştir

Merhabalar, Eyüpsultan haber okurları.

"Dünyanın en yaşlı adamı"

Uzun ve sağlıklı yaşama arzusu, yüzyıllardır insanlığı meşgul eden bir meseledir. Günümüzde olduğu gibi 1930’larda da gazete ve dergileri meşgul eden konuların başında ihtiyarlık, gençlik ve güzellik hikâyeleri gelir. Bu hikâyelerden biri de “dünyanın en yaşlı adamı” unvanını taşıyan Zaro Ağa’nın hayat hikâyesidir.

160 yaşında İstanbul’da vefat eden Bitlisli Kürt Zaro Ağa, 1934’te Eyüpsultan Mezarlığına defnedilmiştir.

Zaro Ağa’nın hayatı, “beynelmilel bir adam” olarak yaşadığı yıllar haricinde; amelelik, hamallık ve ömrünün son yıllarında hademelik yaparak geçer. Yaşananlar, kendi hâlindeki bir insanın sadece uzun yaşayan biri olduğu için dönemin basınının ve de bazı “girişimcilerin” üstün gayretleriyle sıradanlıktan, sıra dışılığa dönüştürülmesinin ve sonra da bütün “ünlü bir yıldız" gibi karanlığa terk edilmesinin hikâyesidir.

Zaro Ağa, şöhret olduktan sonra çok sayıda habere konu oldu demiştik. Bunların bazıları, masa başında Amerikan gazetelerinde yayımlanan fotoğraflara bakarak, “ruh hâlini” yorumlayarak yazılmış, bazıları da asparagas olduğu bilinerek kaleme alınmıştır. Birkaçını sıralayalım:

- Dans etmeyi bilmediğini defalarca ifade etmesine rağmen "Zaro Ağa dans ediyor, hayattan kâm alıyor!”

- Dişlerini 100 yaşında kaybettiğini söylemesine rağmen, “Amerika’da doktorlar tarafından muayene olunmuş ve onun üçüncü defa biten dişlerinin 75 sene daha sağlam kalabileceği anlaşılmıştır."

Zaro Ağa, bazı kaynaklara göre 1774, bazı kaynaklara göreyse 1777'de Şemsi Ağa'nın oğlu olarak Bitlis’in Mutki İlçesi, Meydan Mahallesi'nde doğmuştur. 18. Yüzyılın sonlarına doğru İstanbul'a gelmiş ve Selimiye Kışlası, Beşiktaş, Ortaköy Camii ve Tophane Nusretiye Camii inşaatlarında çalışmıştır. Elli yaşlarından itibaren, uzun yıllar İstanbul Hamal Topluluğu'nun başında kalmıştır. Daha sonra operatör Emin Erkul'un şehreminiği zamanında, belediye serhademeliğine getirilmiş ve bu vaziyeti ölümüne kadar sürdürmüştür.

Böylece son günlerini İstanbul'da geçirmiştir ve burada ölmüştür. Ölümüne yakın zamanlarında da kapıcılık yapmıştır. (Şehremini: Belediye başkanı, Serhademe: Hademe başı, baş hademe)

Dünya basınının odak noktası olmuş ve dünyanın en uzun yaşayan insanı olarak 1921'de Paris'i, 1925'te İtalya'yı, 1930'da alkol karşıtı bir derneğin daveti üzerine Yunanistan'dan hareket ederek Amerika'yı, 1931'de İngiltere'yi ziyaret etmiştir. Tek parti döneminde, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti marifeti ile bir reklam kampanyası organize edilerek, Zaro Ağa'dan istifade edilmiştir. Bir yüzünde Zaro Ağa'nın iki kadın ortasında duran fotoğrafı, diğer yüzünde ise “Kim Zaro Ağa gibi Türk üzümü ve fındığı yerse, zeytinyağı ve İzmir inciri ile sindirim sistemini harekete geçirirse, onun gibi bu yaşta sağlıklı olur.” ibaresi bulunan kartpostallar Macaristan’da dört dile çevrilerek tüm dünyaya dağıtılmıştır.

Mustafa Kemal Atatürk ile iki kez karşılaşmış, kadınlara çok fazla hak verdiğinden yakınmıştır.1925'te Cumhuriyet Gazetesi’nde yer alan bir demecinde ise “Ben ne Şeyh, ne mel’unları tanırım, ne de adamlarını bilirim. Allah belâlarını versin!” diyerek, dönemin önemli sorunlarından Şeyh İsyânı'nı eleştirmiştir.

Zaro Ağa, 29 Haziran 1934 tarihinde Şişli Etfal Hastanesi'nde öldü. Yapılan otopside, Zaro Ağa'nın oldukça uzun yaşamasına rağmen tüberküloz, kalp büyümesi, beyinde damar tıkanıklığı ve üç böbreklilik gibi sağlık sorunlarına sahip olduğu belirlendi. Şişli Etfal Hastanesi başhekimi Rıfat Hamdi'nin açıklamasına göre Zaro Ağa, ölümünden önce 160 yaşında olduğunu söylemişti. Mezarı Eyüpsultan kabristanındadır. Pierre Loti Kahvesi'ne çıkan yokuşun ortalarında, yolun ikiye ayrıldığı yerde, sol taraftadır. Hamidi başlıklı mezar taşında “Bitlisli Şemsi Ağa oğlu 160 yaşında ölen Zaro Ağa'nın ruhuna Fatiha 1934” ifadesi yer almaktadır.

Bu yazıyı yazmamı sağlayan Serdar Elmas beyefendiye teşekkür ederim.

Selam ve dua ile…

Meral Y. Gemici